Ασκητική, Νίκος Καζαντζάκης

"....Πολέμα να ζήσεις όλο τον αγωνιζόμενο άνθρωπο. Κοίτα τον πως ξεμασκάλισε από τα ζώα, πως μάχεται να σταθεί όρθιος, να ρυθμίσει τις άναρθρες κραυγές, να συντηρήσει τη φλόγα ανάμεσα στις πυροστιές, να συντηρήσει το νου ανάμεσα στα κόκαλα της κεφαλής του.

Έλεος να σε κυριέψει για το πλάσμα τούτο

".....Και τώρα κάθουμαι, βλέπω από το παραθυράκι του κελιού μου τ' ανοιξιάτικα σύννεφα, και κάτω, στο περιαύλι του μοναστηριού, προσχαμήλωσε ο ουρανός, ψιλοβρέχει, μυρίζει η γης, οι λεμονιές στα περιβόλια άνθισαν, μακριά ένας κούκος λάλησε, γελούν όλα τα φύλλα, γίνηκε ο Θεός βροχή και βρέχει τον κόσμο. Τι γλύκα είναι ετούτη, Θεέ μου, τι ευτυχία! Πως συνταιριάζουν και γίνουνται ένα η γης, η βροχή κι η μυρωδιά της κοπριάς και της λεμονιάς με την καρδιά του ανθρώπου! Αλήθεια, χώμα ο άνθρωπος,, γι αυτό και τόσο χαίρεται, σαν το χώμα, την ήσυχη χαϊδευτικιά βροχούλα την άνοιξη.......

Σοβιετική Ρωσία - Νίκος Καζαντζάκης

"..... Η λέξη που απ' όλες συχνότερα ακούς είναι η λέξη ραμπότ, "εργάζουμαι" - σε όλους τους χρόνους και σε όλα τα πρόσωπα. Νιώθεις πως μπήκες σε μιαν εργατική ανήσυχη κυψέλη....
Υπάρχουν ακόμα βέβαια κι εδώ πλούσιοι, ελάχιστοι, μα τι διαφορά από τους πλούσιους όλου του άλλου κόσμου! Εδώ οι πλούσιοι μπορούν να φαν, να πιουν και να ντυθούν καλύτερα από τους άλλους, δεν έχουν όμως καμία δύναμη κι επιρροή στην κοινωνία, στην πολιτική, στην κυβέρνηση, είναι ύποπτοι, η θέση τους είναι αβέβαιη, όλες οι τιμές κι οι εξουσίες βρίσκουνται πια στα εργαζόμενα χέρια....

" ......Γουρλώνει κάθε τόσο τα μάτια, πράματα, που τα 'χουμε εμείς συνηθίσει και τα προσπερνούμε αδιάφοροι, ορθώνουνται μπροστά από το Ζορμπά σα φοβερά αινίγματα. Βλέπει μια γυναίκα να περνάει, και σταματάει με τρόμο : "Τι μυστήριο είναι ετούτο; ρωτάει. Τι θα πει γυναίκα, και γιατί να λασκάρει έτσι τις βίδες του μυαλού μας; Τι 'ναι πάλι αυτό - δε μου λες; " 

Όμοια γουρλώνει και ρωτάει κοιτάζοντας με κατάπληξη έναν άνθρωπο, ένα ανθισμένο δέντρο, ένα ποτήρι δροσερό νερό. Όλα τα βλέπει ο Ζορμπάς, κάθε μέρα, για πρώτη φορά...".

"Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά", Νίκος Καζαντζάκης.

" Τι λέγαμε προχτές αφεντικό; Να φωτίσεις, λέει, το λαό, να του ανοίξεις, λέει, τα μάτια! Ορίστε του λόγου σου ν' ανοίξεις τα μάτια του μπάρμπα - Αναγνώστη! Είδες πως στέκουνταν η γυναίκα του σούζα και περίμενε διαταγές; Πήγαινε τώρα η ευγενεία σου να τους μάθεις πως η γυναίκα έχει ίσα δικαιώματα με τον άντρα και πως είναι πολύ σκληρό πράμα να τρως ένα κομμάτι από το κρέας του χοίρου κι ο χοίρος να μουγκρίζει μπροστά σου ζωντανός και πως είναι μεγάλη κουταμάρα να ευχαριστιέσαι που έχει ο Θεός κι ας ψοφάς εσύ από την πείνα! Τι θα κερδίσει ο μαυροσκότεινος ο μπάρμπα - Αναγνώστης απ' όλες αυτές τις διαφωτιστικές σου αρλούμπες; ....Άσε τους ανθρώπους ήσυχους, αφεντικό, μην τους ανοίγεις τα μάτια, αν τους τ' ανοίξεις, τι θα δουν; Την κακή και την ψυχρή!
-Εξόν, έκαμε τέλος, εξόν αν, όταν θ' ανοίξουν τα μάτια τους, έχεις να τους δείξεις έναν κόσμο καλύτερο...Έχεις;......."
"Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά", Νίκος Καζαντζάκης.

".....Στέκουμουν στην πλώρα και περιχαίρουμουν, ως την άκρα του ουρανοθάλασσου, το θάμα, και μέσα στο βαπόρι οι τετραπέρατοι Ρωμιοί, τα μάτια τ' αρπαχτικά, τα ψιλικατζίδικα μυαλά, οι μικροπολιτικοί καβγάδες, ένα ξεκουρδισμένο πιάνο, τίμιες φαρμακερές κυράτσες, μοχθηρή, μονότονη, επαρχιώτικη μιζέρια. Σου ερχόταν να πιάσεις το βαπόρι από τις δυο άκρες, να το βουτήξεις στη θάλασσα, να το τινάξεις καλά καλά, να φύγουν όλα τα ζωντανά που το μολεύουν - ανθρώποι, ποντίκια, κορέοι - και να το ανεβάσεις πάλι απάνω στα κύματα, αδειανό και φρεσκοπλυμένο...."
"Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά", Νίκος Καζαντζάκης.

"....Αγόρασε λίγο ψωμί, πέντ' έξι καπνιστά ψάρια. "Πόσο κάνουν; ρώτησε - Τόσο." Έβγαλε από το αυτί της το χρυσό της σκουλαρίκι να πλερώσει. Λεφτά δεν είχε, θα δινε το σκουλαρίκι. Όπου εγώ γίνηκα μπαρούτι. Ν' αφήσω εγώ μια γυναίκα να δώσει τα σκουλαρίκια της, τα μπιχλιμπίδια της, τα μοσκοσάπουνά της, ένα μποτιλιάκι λεβάντα....Να τα δώσει κι αυτά, χάνεται ο κόσμος! Είναι σα να μαδήσεις ένα παγόνι. Σου βαστά η καρδιά να μαδήσεις ένα παγόνι; Ποτέ! "Όχι, όχι, όσο ζει ο Ζορμπάς, είπα, αυτό δε θα γίνει."
"Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά", Νίκος Καζαντζάκης.

".......Που να κάθεται τώρα αυτός να πιάνει κουβέντες μ' ένα "ανήλιαγο κρέας", που αντίς κασμά κρατούσε στο χέρι του ένα μολυβάκι; Είχε δουλειά, δεν καταδέχουνταν να μιλήσει. 
"Μη μου μιλάς, όταν δουλεύω, μου λέγε ένα βράδυ, μπορεί και να σπάσω! - Να σπάσεις, Ζορμπά; γιατί; 
- Πάλι ζητάς το γιατί! Σαν το μικρό παιδί. Πως να σου το εξηγήσω; Είμαι παραδομένος στη δουλειά μου, τεντωμένος από τα νύχια ως την κορφή, γραμμή κατά πάνω στην πέτρα ή στο κάρβουνο που παλεύω, ή στο σαντούρι. Κι αν με αγγίξεις άξαφνα, αν μου μιλήσεις και με κάμεις να στραφώ, μπορεί και να σπάσω, μα που να καταλάβεις!....."
"Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά", Νίκος Καζαντζάκης

"....Εγώ, μη γελάσεις, αφεντικό, φαντάζουμαι το Θεό απαράλλαχτο σαν και μένα. Μονάχα πιο αψηλό, πιο δυνατό, πιο παλαβό, κι αθάνατο. Κάθεται σε μαλακές προβιές χουζουρεμένα, κι η παράγκα του είναι ο ουρανός. Όχι από γκαζοτενεκέδες, σαν τη δικιά μας, παρά από σύννεφα. Κρατάει στο δεξό του χέρι όχι σπαθί, όχι ζυγαριά, αυτά τα εργαλεία είναι για τους φονιάδες και τους μπακάληδες, ο Θεός κρατά ένα μεγάλο σφουγγάρι γεμάτο νερό, σα σύννεφο της βροχής...."

"Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά", Νίκος Καζαντζάκης.

".....Ο άνθρωπος είναι χτήνος! φώναξε και χτύπησε με θυμό το ραβδί του στις πέτρες. Μεγάλο χτήνος. Δεν το ξέρει η ευγένεια σου, σου ήρθαν μαθές όλα βολικά, μα ρώτα και μένα, χτήνος, σου λέω! Του 'καμες κακό; Σε σέβεται και σε τρέμει. Του ΄καμες καλό; Σου βγάζει τα μάτια.
Κράτα την απόσταση, αφεντικό! Μη δίνεις θάρρος στους ανθρώπους, μην τους λες πως όλοι είμαστε ένα, πως όλοι έχουμε τα ίδια δικαιώματα, γιατί ευτύς θα σου πατήσουν το δίκιο σου, θα σου αρπάξουν το ψωμί σου και θα σε αφήσουν να ψοφήσεις της πείνας...."
"Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά", Νίκος Καζαντζάκης

"....Περπατούσαμε γρήγορα μέσα στη χειμωνιάτικη νύχτα, ο ουρανός ήταν εφτακάθαρος, τ' αστέρια έλαμπαν χοντρά, χαμηλά, σαν κρεμάμενες μπουκιές φωτιά. Έμοιαζε η νύχτα, έτσι που περπατούσαμε γιαλό γιαλό, σαν ένα σκοτωμένο θεριό, ξαπλωμένο στην άκρα της θάλασσας......Έλαμπαν τώρα τ' αστέρια μεγάλα σαν άγγελοι, ο Ιορδάνης ποταμός χύνουνταν από τη μια μεριά τ' ουρανού ίσαμε την άλλη, ένα πράσινο άστρο καμπάνιζε από πάνω μας σα σμαράγδι. Στέναξα."
"Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά", Νίκος Καζαντζάκης